روایی و پایایی نسخه‌ی فارسی پرسشنامه‌ی سنجش کیفیت زندگی افراد ناتوان

سابقه و هدف: بهبود کیفیت زندگی افراد ناتوان به عنوان یک هدف بازتوانی مطرح شده و حفظ و ارتقای کیفیت زندگی، به یکی از مهمترین اهداف نظام بهداشتی- درمانی تبدیل شده است. این پژوهش، با هدف تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه‌ی سنجش کیفیت زندگی افراد ناتوان تهیه شده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) انجام شده است. مواد و روش‌ها: در ابتدا، پرسشنامه بر اساس پروتکل بین‌المللی ابزار کیفیت زندگی ترجمه گردید. تعداد 160 نفر از افراد ناتوان بالای 18 سال شهر تهران، با میانگین سنی 50 سال، در این مطالعه شرکت کردند. ابتدا پرسشنامه‌ی خصوصیات جمعیت شناسی، سپس پرسشنامه‌ی فرم کوتاه (Short Form-12) و نهایتاً پرسشنامه‌ سنجش کیفیت زندگی افراد ناتوان (World Health Organization Quality of Life-Disability) در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت. روایی به روش بررسی روایی همزمان با پرسشنامه‌ی کیفیت زندگی Short Form-12، با استفاده از تعیین ضریب همبستگی پیرسون، روایی صوری، محتوا و روایی افتراقی با تعیین ضریب همبستگی اسپیرمن و پایایی به روش تحلیل همخوانی درونی و ثبات با محاسبه آلفای کرونباخ و تعیین ضریب همبستگی درون رده‌ای بین آزمون و باز آزمون ICC (Intraclass correlation coefficient) بررسی شد. جهت انجام آزمونهای آماری، از نرم افزار SPSS نسخه 19 استفاده شد. یافته‌ها: در تعیین روایی همزمان، استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان داد، بین نمرات ابعاد پرسشنامه‌ی کیفیت زندگی افراد ناتوان و نمره‌ی پرسشنامه‌ی SF-12 در نمونه‌های مورد ارزیابی، همبستگی بالا و در تمامی موارد، معنادار وجود دارد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، سادگی، وضوح و روشنی عبارات را تأیید نمود. بیش از 90% همبستگی نمرات هر سؤال با نمره‌ی خرده‌ مقیاس مربوطه، معنی‌دار و مثبت بود. این نتایج، نمایانگر روایی افتراقی مناسب گویه‌ها است. محاسبه‌ی ضریب آلفای کرونباخ (95/0) مؤید همسانی درونی بالای پرسشنامه مذکور به جز بعد روابط اجتماعی (61/0) است. همچنین، نتایج اندازه‌گیری پایایی با محاسبه‌ی ضریب همبستگی درون رده‌ای نشان داد بین حیطه‌های مختلف پرسشنامه، ضریب همبستگی بالایی (99/0) وجود دارد. نتیجه‌گیری: یافته‌ها مبین روایی و پایایی نسخه‌ی فارسی پرسشنامه‌ی مذکور بوده و لذا استفاده از آن در پژوهش‌ها توصیه می‌شود.